1. Định nghĩa:
Xẹp đốt sống là tình trạng đốt sống bị xẹp, giảm chiều cao thân đốt sống. Xẹp đốt sống là biến chứng hay gặp của bệnh lý loãng xương, hoặc một số nguyên nhân khác như ung thư di căn cột sống, u huyết quản thân đốt…gây ra đau đỡn dữ dội, biến dạng, mất đi chiều cao của thân đốt sống.
2. Giải phẫu
Gồm thân đốt sống và cung sau đốt sống
- Thân đốt sống: phần lớn ở phía trước đốt sống, chống đỡ sức nặng của cơ thể
- Cung đốt sống: bao gồm cuống cung, bản sống
- Mỏm đốt sống: bao gồm mỏm gai, mỏm ngang và mỏm khớp trên dưới
Xẹp đốt sống do loãng xương thường liên quan tới tổn thương thân đốt sống, làm giảm chiều cao thân đốt sống
3. Triệu chứng:
- Đau lưng tăng dần, có thể liên quan tới chấn thương hoặc sau những vận động gây áp lực lên cột sống.
- Cơn đau lưng liên quan tới vận động: đau khi thay đổi tư thế, khi đi lại
- Có thể dẫn tới biến dạng cột sống như gù, vẹo
- Ấn cột sống có điểm đau chói, thường liên quan trực tiếp tới đốt xẹp và đốt sống kế cận
- Có thể gặp các triệu chứng kèm theo như chèn ép rễ thần kinh, yếu chân, đau theo rễ thần kinh liên sườn, rối loạn cơ vòng
4. Nguyên nhân
- Có nhiều nguyên nhân gây xẹp đốt sống như chấn thương, loãng xương, ung thư di căn cột sống, u mạch máu thân sống… tuy nhiên nguyên nhân thường gặp nhất vẫn là loãng xương.
- Đối với bệnh nhân có loãng xương nặng những hoạt động gây tăng áp lực lên cột sống như hắt hơi mạnh, mang vác vật nặng là những nguyên nhân chinh gây xẹp đốt sống
- Xẹp đốt sống do ung thư di căn thường gặp không liên quan tới chấn thương hoặc chỉ những chấn thương nhẹ, lúc nãy những tế bào ung thư di căn tới xương làm phá hủy cấu trúc xương dẫn tới xẹp đốt sống
5. Yếu tố nguy cơ:
- Phụ nữ tuổi mãn kinh sẽ có tình trạng loãng xương tiến triển nhanh hơn nên dễ bị xẹp đốt sống.
- Những người có thể trạng kém như còi xương, suy dinh dưỡng, các bệnh lý nền gây ảnh hưởng tới phát triển của xương, hệ tạo máu.
- Người có tiền sử gia đình bị loãng xương
- Người ít chơi thể thao, ít vận động ngoài trời
- Sử dụng các chất kích thích: bia, cà phê, thuốc lá
6. Điều trị
Tùy thuốc vào mức độ đốt sống bị xẹp, các tổn thương thần kinh kèm theo mà có các phương pháp điều trị phù hợp
Điều trị nội khoa: chỉ định trong trường hợp xẹp đốt sống mới không có tổn thương thần kinh kèm theo
- Bệnh nhân được nghỉ ngơi hoàn toàn tại giường, bất động bằng nẹp cố định cột sống thắt lưng.
- Thuốc giảm đau, kháng viêm NSAIDS, giãn cơ.
- Các thuốc chống loãng xương, bổ sung canxi.
Điều trị ngoại khoa: chỉ định trong trường hợp xẹp đốt sống có tổn thương thần kinh, xẹp đốt sống do loãng xương gây đau từ mức độ trung bình tới nặng kéo dài hơn 6 tuần điều trị nội khoa không đáp ứng điều trị bảo tồn
Các phương pháp điều trị:
- Bơm cement sinh học tạo hình thân đốt sống cho các trường hợp xẹp đốt sống không kèm các triệu chứng thần kinh, mức độ xẹp <75% đã điều trị nội khoa bảo tồn không đáp ứng
- Phẫu thuật cố định cột sống trong các trường hợp xẹp đốt sống mất vững, gây biến dạng cột sống lớn, có thể kết hợp giải ép thần kinh trong trường hợp kèm tổn thương thần kinh
Xẹp đốt sống do loãng xương thường gặp ở phụ nữ, lớn tuổi. Có thể liên quan tới chấn thương hoặc không, để lại hậu quả nghiêm trong, ảnh hưởng tới chất lượng sống của bệnh nhân. Phương pháp tạo hình thân đốt sống bằng cement sinh học qua da có bóng là phương pháp can thiệp xâm lấn tối thiểu, mang lại hiệu quả điều trị cao. Thông thường bệnh nhân có thể giảm đau hoàn toàn và đi lại sau 1 ngày phẫu thuật với vết mổ chưa tới 0,5cm. Đây là phương pháp cần sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa hệ thống Carm hiện đại cùng với kỹ năng, kinh nghiệm của kỹ thuật viên. Hiện tại BV CTCH Nghệ An đang triển khai thường quy và áp dụng cùng với máy C-arm 3D giúp độ chính xác trong quá trình phẫu thuật cao, hiệu quả.
Để được thăm khám, tư vấn và điều trị các vấn đề về cột sống, thoát vị đĩa đệm, chấn thương sọ não…; vui lòng liên hệ:
Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Văn Biên – Trưởng khoa PTTK-SN-CS, Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình Nghệ An
Số điện thoại: 0983969115